Drie weken Zambia

[Thijs van de Meeberg]

Van 20 juli tot en met 12 augusus was ik via de organistie Togetthere in Zambia, met 12 jongeren hebben we een heleboel verschillende ontwikkelingsprojecten bezocht.
Werkelijk van alles, van kerkenhul tot landbouwadvies en van basischolen tot ziekenhuizen.

De afgelopen drie weken hebben gevoeld als drie maanden, ik wist niet dat je zoveel kan doen in 21 dagen. Het goed volle programma is één van de reden dat ik eigenlijk niks op mijn weblog heb geplaatst. Daarbij valt in Zambia zo vaak de stroom uit dat het hebben van internet net zo zeldzaam is als een jaar geen regen in Nederland.

Maar nu ik thuis ben deel ik graag in een beknopt verhaal de hoogte punten van deze heel bijzondere reis!

De eerste week (20 juli tot 24 juli 2009) hebben we daar gebracht bij verschillende projecten van organisatie G12. G12 heeft een hoop verschillende projecten in verschillende wijken van de Zambiaanse hoofdstad Lusaka.

Zo bezochten we een basisschool, naaiatelier, een HIV/AIDS informatiecentrum, een dorpje ten noorden van Lusaka en verbleven we twee nachten in een gastgezin.

In het dorpje, een enorm gebied waar gezinnen in rieten huisjes één a twee kilometer uit elkaar wonen hadden we een geweldige en onvergetelijke ontmoeting.

De mensen daar hebben we geholpen met water halen, 15 minuten heen lopen en diezelfde afstand met 20 liter water op je hoofd terug. Dit een paar keer per dag, kinderen die een uur naar school moeten lopen om daar met 50 andere in klaslokaal te mogen zitten en ouders die de heel dag stenen kapot hakken om de kleine steentjes voor weinig geld (maar dat is meer dan niks) te verkopen in het centrum van Lusaka. Het mooie was, dat deze mensen zo sterk in het leven staan en veel kracht halen uit hun geloof. Zwaar bestaan en toch zo sterk om zo nu en dan gelukkig te zijn en energie te halen uit samen zingen, bidden en dansen..... Ik vond het bijzonder om te merken dat hun het bijzonder vonden om met ons hun leven te delen. Met een vol hoofd en leuke foto's reden we weer terug naar de gastgezinnen.

In het gastgezin heb ik samen met Stephan Nisjama (schrijf je ongetwijfeld anders) leren eten, dit is het eten van hier. Twee keer per dag Nisjama met kip, Nisjama is gestampte maïs dat 30 minuten gekookt heeft, vergelijkbaar met hele fijne kleef rijst, maar dan zonder smaak. Het leuke aan eten in Zambia is dat je alles met je handen eet. Even wennen, maar het smaakt er natuurlijk veel beter door.

Na G12 (wat helemaal door Zambianen geregeld wordt en financieel gesteund door Kerk in Actie en ICCO) zijn we naar Makeni gegaan.

Makeni is een enorme organisatie waar een Zuid-Afrikaanse vrouw de leiding over heeft, projecten van Makeni, zijn bijvoorbeeld: steun in afgelegen/arme dorpjes (waterputten, landbouwadvies, financiële adviezen en hulp), opvang voor weeskinderen, familieplanning in wijken van Lusaka en ook aandacht voor de enorme problemen die HIV/AIDS geven in één van de corruptste landen van Afrika.

Bij deze verschillende projecten hebben we veel gesprekken gehad, zo sliepen we in een dropje dat drie uur rijden van de dicht bij zijnste eerste asfalt weg is en heb daar de meest geweldige sterrenhemel gezien.

De dag erna gesproken met een dorpschef over het geloof en vrouwenrechten. Vrouwen zijn lager dan een man en zeker in die dorpen waar mensen als wij dat deden aan het eind van de Middeleeuwen. De mensen hier staan enorm open voor gesprekken en willen graag alles weten over Nederland. Nederland is 16 keer kleiner dan Zambia, in Zambia leven ongeveer 12 miljoen mensen, als je dan uitlegt dat we er hier in Nederland 16 miljoen hebben liggen ze dubbel van het lachen. Ze begrijpen niet dat wij geen Mangobomen hebben en geloven bijna niet als je verteld dat een deel van ons landje onder de zeespiegel is..... (Maar als je daar over nadenkt is dat eigenlijk ook best apart).

De mensen hier geloven de bijbel letterlijk, maar het verbaasd met echt hoe open ze zijn voor mijn mening over het geloof. Na een discussie over het homohuwelijk kwamen de Zambianen tot de conclusie dat het onmogelijk was dat wij in dezelfde god geloofde.... Na uitleg over de verschillende manieren van geloven in de bijbel en god was de discussie voorbij en werd het weer een rustig gesprek. Erg gaaf, want eigenlijk heb ik zulke gesprekken in Nederland nooit gehad.

Zo werd ons ook verteld door een vrouw, dat ze boos was op het westen, we kregen vragen waarom wij ontwikkeld waren en zij niet en leerde ik dat deze mensen erg bezig zijn met de kredietcrisis, want ze zijn toch (jammer genoeg) voor een groot deel afhankelijk van ontwikkelingshulp en daar wordt nu door ieder land flink op bezuinigd.



Op 26 juli 2009 vertrokken we uit Lusaka en reden we naar een stad in het midden van het land; Choma. We zouden tussen 11.00 uur en 12.00 uur opgehaald worden, om 13.30 was ons busje er pas (mooi man die Afrikaanse cultuur). In Choma sliepen we allemaal in één huis en hebben we gezamenlijk spaghetti gekookt (want een keer iets anders dan geplette maïs is ook wel eens lekker). In de avond een groepsreflectie gehad en dat was erg bijzonder, alle indrukken plaatsen valt niet mee, maar die reflecties helpen alles even te kunnen parkeren. Plus dat de groep weer een beetje meer een groep wordt.

Na een avond in een heerlijk bed reden we weer naar een afgelegen dorp, het centrum van dat dorp was een piepklein ziekenhuisje, waar 30 bedden waren (kapot en kei hard) een lege apotheek en een lab wat echt niks voorstelde, "slechts" 9000 mensen maken gebruik van dit ziekenhuisje. Malaria, TBC en HIV/AIDS zijn de meeste voorkomende ziektes en alle drie met eigenlijk altijd dodelijke afloop.

Na dit bezoekje werden we verdeeld onder de gemeenteraadslieden van het dorpje en verbleven we één nacht alleen in een klein rieten hutje midden op de steppe. Gesprekken voeren over het leven was erg lastig, want het Engels van mijn gastvader was erg beroerd en hij sprak regelmatig in één van de 73 Zambiaanse talen (waar ik uiteraard geen zak van begrijp). Gekke ervaring en ik was ergens wel blij na de nacht weer gewoon Nederlands te kunnen praten. Die avond hadden we een zacht bedje in de grensstad Livingstone (slechts zes uur ten zuiden van Choma en bijna in Zimbabwe).

In Livingstone hebben we niet alleen een geweldig leuke BBQ gehad ter ere van Karlijns verjaardag maar ook jongeren ontmoet die in een jeugdgevangenis zitten. De jeugdgevangenis is een school waar de jongens na het uitzitten van hun echte celstraf een vak leren, ze mogen pas gaan als ze een diploma hebben. Gesprekken voeren viel door hun gebrekkige Engels en hun beroerde tolk (sprak nog minder Engels dan die jongens, maar het was goed bedoeld) niet mee, maar een wedstrijdje basketbal schepte wel degelijk een band. De fanatieke, maar vriendelijke sfeer maakt het verlies van Nederland weer helemaal goed, want met 21-0 verliezen doet pijn.

In Livingstone zijn we ook een beetje bijgekomen, want de mooie reis, de indrukwekkende projecten, het eenzijdige voedsel en de vele busuren vragen veel van onze jongen lichaampjes.... Dus een boottochtje over de Zambesie rivier gaf veel nieuwe energie. Het spotten van giraffe, nijlpaarden, krokodillen, olifanten en een geweldige zonsondergang maakte ons weer helemaal klaar voor het nieuwe gastgezin.

De Victoria watervallen zijn na een uitgebreide observatie en hele fotoshoot in mijn ogen geheel terecht één van de zeven wereldwonderen! 1,7 kilometer lang, 105 meter hoog en ongeveer 10 miljoen liter water per minuut...... Niet alleen de mensen, maar ook de natuur maakt Zambia tot een prachtig land.

Na genoeg voor toerist gespeeld te hebben, hebben we in livingstone verlaten en kwamen we na twee dagen in de bus (20 uur in het totaal) aan in Katete een stad in het oosten van Zambia, zo ongeveer 50 kilometer van Mozambieque af.

We sliepen in een Lodge en bezochten een ziekenhuis, een enorm ziekenhuis waar redelijk veel moderne apparatuur is. Ondanks dat liggen Malaria, TBC en botbreukpatiënten gewoon door elkaar en met zo'n 30 man op een kamer. Hoeveel patiënten er lagen wist niemand, maar in elk geval meer dan dat er bedden waren, in het ziekenhuis werkt geen Zambiaanse dokter, wel een handje vol (on)opgeleide verplegers. Indrukwekkend als je hoort dat dit het op een na beste ziekenhuis van Zambia is.

Op de kinderafdeling heb ik samen met Anita op vrijdagochtend 7augustus geclownd. Ik had een hoop rode neuzen meegenomen en per toeval ontdekte Anita en ik onze clownshobby. Anita heeft ervaring met cliniclown zijn, ik niet in het ziekenhuis, maar genoeg basiservaring om een uurtje op de kinderafdeling aan het werk te gaan.

Het was echt geweldig, ook onbeschrijfelijk... ik laat graag de foto's eens zien! Het was mooi om te zien hoe een doodziek jongentje wat amper zijn ogen open kon houden bij het weg gaan op zijn knietjes zit en bellenblaast. Kindjes die ophielden met huilen en even vergeten hoe beroerd ze erbij liggen.

Alle energie die ik nog had (reservetank) had ik in het clownen gegooid, dus de batterij was pas rond zondagmiddag weer wat voller....
Hoewel ik op zaterdag toch nog een geweldig gesprek gehad heb over het lief hebben van je naasten. "de gene die jou haat, moet je lief hebben". Karlijn vroeg wat nu als iemand je probeert te vermoorden.... De man antwoorden na wat nagedacht te hebben "zelfs dan doe ik dat, want met je moet de andere mens lief hebben... je moet meer liefde geven dan je zelf ooit oogsten kan"....... Ik kreeg er wel kippenvel van.

Zondagavond 9 augustus kwamen we aan in Luskaka, waar we ons op 10 augustus klaar maakte voor de afscheidavond. Alle projectleiders van de projecten die we bezochten hebben (G12, Makeni, CCZ, TEEZ en Justo Mwale College) komen mee dineren en wi vertellen aan de hand van presentaties waar, hoe en met wie we stukje Art of Life gevonden hebben. Na deze gezellige en soms ook wel persoonlijke avond zijn vroeg naar bed gegaan, want dinsdag was het om 05.00 uur opstaan.

Wachten, inchecken, vliegen, wachten, tussen stop in Rome, naar huis bellen dat het woensdag wordt, wachten, vliegen, wachten en wachten en tot slot met de bus naar een onbeaalbaar hotel (het gaat wat ver om Britisch Airways te bedanken, maar het was niet slecht!) Woensdagochtend waren we om 09.00 uur eindelijk in Brussel... 18 uur reizen... Dan komt het afscheid nemen van de mede reisgenten. Van de één is dat was moeilijker dan van de ander. Toch wel een band gekregen met wat mensen. Afscheid nemen valt niet mee, maar na drie weken zo intensief rond gereisd te hebben was niet vervelend om thuis te komen.

Het was een mooie reis, waar ik nog vaak aan zal denken, het waren (hoe cliché kan een mens worden) kleine, persoonlijke, speciale momentjes die me echt aan het denken hebben gezet, maar ook geraakt. Een kus van een man na een gesprek, de kracht van het geloof hier, het groepsproces (ik blijf toch een sociaal werker dus ja), het landschap, maar vooral dat de mensen ondanks hun (in mijn ogen) zware leven blijven zingen, dansen en lachen.... Iets wat wij soms ook iets vaker zouden kunnen doen.

Thijs van de Meeberg


Ik heb namens creatieve wereld jongleerballen uitgedeeld, ik heb ze achtergelaten in weeshuizen, aan werkloze jongeren gegeven, dakloze kinderen en mijn reisgenoten op de hoogtegebracht van de creatieve wereld.
Ik heb clowngespeeld in een weeshuis, basisschool en in het ziekenhuis.